Қазақстандағы демалыс және мерекелер

См. статью на русском языке

Қазақстандағы мерекелер

Қазақстан Республикасындағы мерекелер туралы Заңға сәйкес Қазақстанда атап өтілетін мерекелер:

• Ұлттық - Қазақстан мемлекеттілігінің дамуына елеулі ықпал еткен, ерекше тарихи маңызы бар оқиғалардың құрметіне Қазақстан Республикасында белгіленген мерекелер. Ұлттық мерекелерді мейрамдау кезінде орталық және жергілікті мемлекеттік органдарда ресми іс-шаралар өткізіледі.
• Мемлекеттік - қоғамдық-саяси маңызы бар оқиғаларға арналған, сондай-ақ Қазақстан Республикасының азаматтары дәстүрлі түрде атап өтетін мерекелер. Мемлекеттік мерекелерді мейрамдау кезінде ресми іс-шаралар өткізілуі мүмкін.
• Кәсіби және өзге де - ұлттық және мемлекеттік мерекелер мәртебесі берілмеген, азаматтардың жекелеген санаттары атап өтетін мерекелер.

ҚР Еңбек заңнамасына сәйкес мереке күндері – ұлттық және мемлекеттік мереке күндері бұл атап өтілетін күндер және олар жұмыс күні емес болып табылады.

Кәсіби және өзге де мерекелер мереке күндері болып табылады. Мереке айырмашылығы, мереке күні демалыс күніне сәйкес келетін жағдайларды қоспағанда, бұл күндер жұмыс істейді.

Қазақстанның ұлттық мерекесі – Республика күні

Республика күні – бұл - 25 қазанда атап өтілетін Қазақстандағы жалғыз ұлттық мереке.

1990 жылы 25 қазанда Қазақ ССР Жоғарғы Советінің «Қазақ ССР мемлекеттік егемендігі туралы Декларация жөнінде Қаулысы тарихи құжат қабылданды.

Осы декларацияны қабылдау арқылы Қазақстанның өз аумағы, өзінің ішкі әскерлері, Жоғарғы Кеңес пен Президентке бағынатын және бақылауындағы мемлекеттік қауіпсіздік және ішкі істер органдары, Одақтан еркін шығу құқығы бар егеменді мемлекет ретіндегі мәртебесі жарияланды.

Құжат мемлекет қызметінің саяси-құқықтық негіздерін, халықаралық қатынастардың дербес субъектiсi болуға, сыртқы саясатты өз мүдделерiне сай белгiлеуге, дипломатиялық және консулдық өкiлдiктер алмасуға, халықаралық ұйымдардың, оның iшiнде Бiрiккен Ұлттар Ұйымының және оның мамандандырылған мекемелерiнiң қызметiне қатысуға правосын қоса декларациялады.

Ұлттық мемлекеттіліктің негізгі қағидаттары ретінде: территориясы бөлiнбейдi және оған қол сұғылмайды, қазақ халқының және Қазақстанда тұратын басқа да ұлттардың төл мәдениетiн, дәстүрiн, тiлiн қайта түлету мен дамыту және олардың ұлттық қадiр-қасиетiн нығайту болып белгіленді.

Сонымен қатар, ядролық қарудың сыналуына, жаппай қырып-жоятын қарудың өзге де түрлерi (химиялық, бактериологиялық, биологиялық және басқалар) үшiн сынау полигондарын салуға және олардың жұмыс iстеуiне Республика территориясында тыйым салынады.

1991 жылы Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы 1991 жылдың 16 желтоқсанынан Қазақстан Республикасының Конституциялық заңы қабылданды.

Қазақстанның мемлекеттік мерекелері

Мемлекеттік мерекелер:

• 1-2 қаңтар - Жаңа жыл;
• 8 наурыз - Халықаралық әйелдер күні;
• 21-23 наурыз - Наурыз мейрамы;
• 1 мамыр - Қазақстан халқының бірлігі мерекесі;
• 7 мамыр - Отан қорғаушы күні;
• 9 мамыр - Жеңіс күні;
• 6 шілде - Астана күні;
• 30 тамыз - Қазақстан Республикасының Конституциясы күні;
• 16 желтоқсан – Тəуелсіздік күні болып табылады.

Қазақстандағы демалыс күндері

ҚР Еңбек кодексінің 84 бабына сәйкес жұмыскерлерге апта сайын демалыс күндері:

• төрт күндік жұмыс аптасында – аптасына үш демалыс күні;
• бес күндік жұмыс аптасында – аптасына екі демалыс күні;
• алты күндік жұмыс аптасында – бір демалыс күні беріледі.

Барлық жағдайда жексенбі жалпы демалыс күні болып табылады.  Бес күндік және (немесе) төрт күндік жұмыс аптасы кезіндегі екінші немесе үшінші демалыс күні ұжымдық шартта немесе еңбек тәртіптемесі қағидаларында белгіленеді.

Қолданылатын жұмыс режимдеріне және ауысымдық кестелерге (вахталар кестелеріне) қарамастан, мұсылман күнтізбесі бойынша атап өтілетін Құрбан айттың бірінші күні, 7 қаңтар – православиелік Рождество демалыс күндері болып табылады.

Егер жұмыскер іссапарда болса, оған өзі жіберілген жұмыс берушінің еңбек тәртіптемесі қағидаларына сәйкес демалыс күндері беріледі.

Үздіксіз өндірістерде немесе өндірістік-техникалық жағдайлар бойынша немесе халыққа ұдайы үздіксіз қызмет көрсету қажеттілігі салдарынан демалыс күндері жұмысты тоқтату мүмкін болмайтын өндірістерде істейтін, сондай-ақ вахталық әдіспен жұмыс істейтін жұмыскерлерге демалыс күндері ауысымдық кестелерге (вахталар кестелеріне) сәйкес аптаның әр күндері кезекпен беріледі.

Жылжымалы жұмыс кестесі бар жұмыскерлерге еңбек шартының ережелеріне немесе ауысымдық кестелерге сәйкес аптаның әртүрлі күндерінде жылжымалы кесте бойынша демалыс күндерін бере отырып, жұмыс аптасы белгіленеді.

Қазақстандағы мереке күндері

«Қазақстан Республикасындағы мерекелік күндердің тізбесін бекіту туралы» Қаулыға сәйкес мереке күндері болып табылады.

Қазақстандағы кәсіби мерекелер

Кәсіби мерекелердің тізбесі Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 29 маусымдағы № 258 «Кәсіби мерекелердің тізбесін бекіту туралы» бұйрығымен бекітілген.